Het Van Abbemuseum in Eindhoven heeft zijn vaste collectie een grondige update gegeven. Zien, voelen en ruiken staan centraal in de collectie­presentatie ‘Dwarsverbanden’.

Fris en rokerig. Zo omschrijft het geurkaartje zichzelf. Het hoort bij het schilderij ‘Le bain des Vagabonds’ uit 1936 van de Belgische schilder Jean Brusselmans. Fris omdat zes mannen klaar staan om in het water te duiken. Rokerig omdat op de achtergrond een fabriek rook uitbraakt. Die twee elementen werden door de geurmakers gebruikt om de inhoud van het schilderij in één nieuwe geur te vatten en op een kaartje aan te brengen. Je mag het mee naar huis nemen.

Charles Esche, de directeur van het Van ­Abbemuseum moet even glimlachen als we zeggen dat we het een beetje raar vinden om een kunstwerk in een specifieke geur te gieten. Zeker omdat voor onze neus de geur eerder onbestemd is dan fris en rokerig.

‘Je moet het wat metaforisch bekijken. Onze nieuwe collectiepresentatie is erop gericht alle zintuigen te prikkelen, ook de neus. We willen tonen dat je niet alleen naar kunst moet kijken, maar dat je je hele lichaam moet gebruiken.’

‘We waren al een tijd aan het nadenken over hoe je kunst dichter bij de mensen kan brengen. Door gesprekken, ook met buitenlandse musea, is de multizintuigelijke opstelling naar voren gekomen. Kijken, voelen, ruiken, luisteren. Daarnaast hebben we museumtours ontwikkeld die je vindt op de Smartify- app, gespecialiseerd in kunst.’

De nieuwe opstelling langs verschillende zalen en etages volgt grosso modo een chronologisch parcours. Het centrale thema is misschien wel de universaliteit van de moderne en hedendaagse kunst. ‘We moeten af van het centralisme van de westerse kunst. De blanke kunstenaar is niet langer de norm. Dat geldt ook in de benaming van kunstvormen. Als een westerling in de 15de eeuw een schilderij maakte, noemen we dat vandaag kunst. Als een Afrikaan in de 15de eeuw een beeld maakte, is dat etnografische kunst. In die benoeming zit eigenlijk al een waardeoordeel. Waarom doen we dat?’

Iedere zaal is anders. Dat maakt de tocht door de expo avontuurlijk. In de zaal met Brusselmans en andere moderne schilders staan de kunstwerken veel lager opgesteld dan je gewend bent. Bewust, zo blijkt. Het is gedaan ten voordele van rolstoelgebruikers. Enkele kunstwerken kregen een kopie in 3D. Je kan ze met je handen voelen. Dat is bedoeld voor slechtziende bezoekers. Maar eigenlijk zijn ze voor iedereen bestemd. Het voelen van een kunstwerk geeft de beleving een nieuwe dimensie.

Helemaal aan het eind vatten twee beeldjes naast elkaar de filosofie van het wereldmuseum perfect samen. Het ene is ‘Demeter’ van de Rus Ossip Zadkine. Het andere is ‘Voorouderbeeld’ van Rodan Omomá uit ­Papoea. Verschillend, maar uiteindelijk toch beide topkunst. En neem dan de lift naar beneden. Je wordt begeleid door een auditief kunstwerk. Zo goed dat je het opnieuw wil horen. Terug naar boven dus.

‘Dwarsverbanden’ loopt tot 2024 in het Van Abbemuseum in Eindhoven. www.vanabbe.nl

Drie musea in de running voor RAAK Stimuleringsprijs 2021.

Het Muiderslot in Muiden, Museum Het Schip in Amsterdam en Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam zijn door een vakjury genomineerd voor de RAAK Stimuleringsprijs 2021. Alle finalisten krijgen een geldprijs om hun collectie toegankelijk(er) te maken voor blinden en slechtzienden. Het museum dat de meeste stemmen ontvangt van het publiek op www.raakstimuleringsprijs.nl, gaat naar huis met de hoofdprijs van €30.000.

De drie genomineerde musea:

• Het Muiderslot zet in op ervaren van het kasteel met álle zintuigen via het overkoepelende project ‘Sense the Castle’. Dit start met het ontwikkelen van aanbod voor mensen met een visuele beperking. Doel is om instaprondleidingen te ontwikkelen voor (individuele) bezoekers met een visuele beperking én om de collectie voor hen toegankelijker maken door een tactiele maquette en een audiotour met uitgebreide beeldbeschrijvingen. De aandacht voor multi-zintuiglijkheid opent ruimte voor perspectieven die eerder in het Muiderslot geen of weinig aandacht hebben gekregen. Zo leidt bijvoorbeeld aandacht voor geuren en smaken uit de kasteeltuinen en de slotkeuken tot gesprekken over de herkomst van planten en ingrediënten en daarmee over de uitwisseling tussen culturen vroeger en nu.
• Museum Het Schip wilt door middel van multizintuiglijke tentoonstellingen, excursies en workshops in combinatie met een museumbezoek de museum cultuurparticipatie van mensen met een visuele beperking verhogen. Het maken van ambachtelijke kunstwerken tijdens workshops biedt een ervaring voor iedereen, van jong tot oud, met of zonder beperking, en laat iedereen zich welkom voelen in het museum. Het plan richt zich daarbij op groepsbezoek en op zelfstandig museumbezoek aan de beide musea van de Amsterdamse School.
• Het Natuurhistorisch Museum Rotterdam wil een audiotour ontwikkelen waarmee bezoekers met een visuele beperking op eigen gelegenheid het museum kunnen bezoeken en dezelfde informatie opdoen als mensen zonder beperking. De audiotour doet alle (semi)permanente zalen van het museum aan en biedt bezoekers op veel punten een object om te voelen of een andere korte activiteit om een zintuig te prikkelen, om zo het verhaal te duiden. Deze audiotour is gedurende openingstijden altijd beschikbaar voor alle bezoekers en de voelobjecten zullen permanent in het museum staan.

Toegankelijkheid

In Nederland zijn meer dan 250.000 mensen slechtziend of blind. Zij kunnen niet zoals anderen kijken naar kunstwerken, objecten of andere informatie in een museum. Met de RAAK Stimuleringsprijs, die dit jaar voor de derde keer wordt uitgereikt, worden musea gestimuleerd om hun collectie toegankelijk te maken voor mensen met een visuele beperking. De prijs is een initiatief van het Oogfonds, het Van Abbemuseum en Stichting Dedicon en wordt ondersteund door verschillende fondsen.

Prijsuitreiking

Stemmen kan tot en met 30 november op www.raakstimuleringsprijs.nl.

Scapino Ballet Rotterdam maakt de nieuwe voorstelling Casablanca toegankelijk voor blinden en slechtzienden. In samenwerking met stichting Komt Het Zien! wordt in een drietal theaters een live audiodescriptie gemaakt. Ook is er voorafgaand aan de voorstelling een speciale inleiding in de vorm van een ‘touch tour’. Publiek met een visuele beperking kan Casablanca beleven op 27 november in Stadschouwburg Haarlem, 19 januari in Schouwburg Tilburg en 25 februari in Theater Rotterdam.

Scapino wil er zijn voor iedereen, ook voor mensen met een oogaandoening. Daarom werkt het gezelschap samen met Komt het Zien! aan het toegankelijk maken van haar voorstellingen. In 2019 was All Hands on Deck de allereerste moderne dansvoorstelling in Nederland met live audiodescriptie, gevolgd door The Great Bean in 2020. Op 1 november j.l. organiseerde de Oogvereniging een webinar over de samenwerking van Scapino en Komt Het Zien!
Tasten en voelen is voor visueel beperkten belangrijk om een goede voorstelling te beleven. Daarom krijgen zij voorafgaand aan de voorstelling een inleiding waarbij dansers, kostuums & decor aangeraakt mogen worden. Tijdens de voorstelling zelf vertaalt een blindentolk de danstaal van Casablanca. Via koptelefoons ontvangen blinden en slechtzienden deze informatie tijdens de voorstelling. De blindentolken bij Casablanca zijn theaterregisseur Trudy Schambergen en Hilbert Geerling, maker van kindertheater én 5-voudig Nederlands kampioen goochelen.

Casablanca

De film Casablanca met Ingrid Bergman en Humphrey Bogart in de hoofdrollen geldt als een van de beste films ooit. Choreograaf Ed Wubbe gebruikt het verhaal van de Hollywoodklassieker uit 1942 als basis voor een beeldende voorstelling over hartstocht, vrijheid en verlangen naar een betere wereld. Muzikaal uitgangspunt is de soundtrack van de film, afgewisseld met  traditionele Marokkaanse Berbermuziek. Ook het bekende lied ‘as time goes by’ komt in verschillende arrangementen in de voorstelling terug.

Stichting Komt het Zien!

Stichting Komt Het Zien! levert auditieve vertolkingen van podiumproducties voor blinden en slechtzienden. Een blinde dame vertelt: “Ik ben ook gewoon een mens. Ik woon in een gewoon huis, ik heb kinderen die gewoon naar school moeten. Dan wil ik ook wel eens gewoon naar het theater kunnen. Laatst ging ik naar een voorstelling zonder blindentolk. Ik hoorde anderen lachen, maar ik had geen idee waarom, want ik kon de voorstelling niet volgen. Als er audiobeschrijving is kan ik alles gewoon zien, terwijl ik geen steek zie. Geweldig!”

Beeld Raymond Rutting / de Volkskrant

Wij zijn verheugd om wederom een bijdrage te kunnen aan de toegankelijkheid van de Tweede kamer. Deze is voor 5,5 jaar gehuisvest op B67 het voormalige gebouw van buitenlandse zaken. Half juli ontving Stichting Geluid in Zicht de opdracht bevestiging om op de nieuwe locatie een audiomaquette te ontwerpen en te realiseren. Op 18 augustus kregen wij een rondleiding en de benodigde tekeningen om tot een ontwerp te komen.

Voor deze tijdelijke plek is een kleiner budget beschikbaar waardoor de audio en het model vereenvoudigd gerealiseerd gaat worden. Maar dit toekomstig model stelt de blinde of slechtziende bezoeker wederom in staat om een beeld te vormen van dit nieuwe gebouw en met name de plenaire zaal. Ook weet de bezoeker dankzij audio-informatie hoe hij/zij makkelijker zijn weg kan vinden om op de publieke tribune naar plenaire vergaderingen te luisteren.

Momenteel is Laura Ubachs van Equinox Architectuur bezig om de tekeningen om te vormen naar een 3D print. En Robert Bosch verzorgt de audiotechniek voor dit tafelmodel. Wij streven ernaar om dit tafelmodel in februari 2022 samen met onze doelgroep, dat zijn de blinden en slechtzienden, feestelijk te presenteren. Hopelijk is tegen die tijd de formatie rond en hebben wij met een nieuw kabinet van doen.

Beleef Beeld In Geluid vanaf 2 oktober in Den Haag!

Stichting Oren en Ogen Tekort lanceert zaterdag 2 oktober wederom een prachtig initiatief om kunst toegankelijker te maken voor mensen met een visuele beperking. Vanaf dat moment is Beeld in Geluid (BiG) voor iedereen beschikbaar!

Toegankelijke kunst in Nederland

Nederland is een rijk land als het gaat over kunst en cultuur. We hebben een grote schat aan kunst die tentoongesteld wordt in de openbare ruimte. In het park, op boulevards, op straat. Kunst die 24 uur per dag, 7 dagen per week gratis bezocht kan worden. Kunst waar mensen gewoon langs lopen, vaak zonder er écht naar te kijken.

Maar áls je dan kijkt, kan het je verwonderen, verbazen, ergeren of misschien wel ontroeren. Kijken naar beelden maakt wat bij mensen los, of je de boodschap achter het beeld nu kent of niet. En het leuke van deze vrij toegankelijke kunst, je mag er ook gewoon aan zitten!

“Het is onze missie om kunst en cultuur toegankelijker te maken voor mensen met een visuele beperking. Na Op de tast in Maassluis afgelopen jaar, richten wij ons dit keer op kunst die 24/7 te bezoeken is.” Kunst waar je niet voor naar een museum hoeft te gaan, maar waar je ieder moment van de dag van kan genieten. Stichting Oren en Ogen Tekort gaat kunst in de openbare ruimte BiG maken!”, aldus initiatiefneemster Elvera van Leeuwen.

Hoe werkt het?

Stichting Oren en Ogen Tekort voorziet beelden in de openbare ruimte van een beeldbeschrijving en zet beeld dus letterlijk om in geluid. Daarom heet het project dan ook: Beeld in Geluid, BiG, kunst om te horen!

Via de handige app van izi.TRAVEL kom je bij de beeldbeschrijvingen. Zoek naar BiG voor onze collectie. In de app kun je de steden vinden waarin je Beeld in geluid kan inschakelen, maar ook wandelingen die je langs de verschillende beelden leiden. Als je gekozen hebt voor een route en je gaat deze volgen dan zal je bij elk beeld uit de reeks een beeldbeschrijving te horen krijgen. Deze wordt heel gemakkelijk via GPS lokalisering geactiveerd. Je kunt de beschrijvingen ook ter plaatse (of vanuit je luie stoel) beluisteren door ze zelf in de app te activeren. Bij elk beeld vind je in de app ook in tekst de achtergrondinformatie die beschikbaar is. Wil je hier meer over weten? Ga naar www.beeldingeluid.nl!

Vanaf oktober zijn er weer gratis instaprondleidingen voor blinde en slechtziende bezoekers in het Rijksmuseum.

Voor volwassenen:
Elke derde zondag van de maand van 14.30 tot 16 uur in de vaste collectie
Elke eerste vrijdag van de maand van 14.30 tot 16 uur in de tentoonstelling
Vanaf oktober tot en met januari is de tentoonstelling Vergeet me Niet. Een tentoonstelling over 100 renaissance portretten: Machtige keizers, flamboyante aristocraten en welgestelde burgers. Steeds meer mensen lieten zich in de 15de en 16de eeuw vereeuwigen. Vergeet me niet gaat over ambities, verlangen en verlies. Over hoe mensen herinnerd willen worden.
De eerste rondleiding is op vrijdag 8 oktober.

De instaprondleidingen zijn gratis. Je kunt ook een privérondleiding boeken voor 30 euro.

Boek hier je rondleiding:
Rondleiding voor blinde en slechtziende bezoekers – Rijksmuseum

Voor families met kinderen:
In de herfstvakantie zijn er weer gratis instapfamilierondleidingen in de vaste collectie voor kinderen en/of ouders die blind of slechtziend zijn. Deze zijn op 20, 22, 27 en 29 oktober van 14.30 tot 16 uur.
Familierondleiding voor blinden en slechtzienden – Rijksmuseum

De instaprondleidingen zijn gratis. Je kunt ook een privérondleiding boeken voor 30 euro.

Foto: Vincent Kos

Normaal gesproken als je met je vingers aan een Van Gogh of beeldhouwwerk wilt zitten in een museum, staat er voor je het weet een suppoost in je nek te briesen. Maar bij de nieuwe modetentoonstelling van modeontwerper Michelangelo Winklaar mag je juist voelen.

Het klinkt misschien vreemd dat mensen aan de handgemaakte kledingstukken van de Haagse ontwerper mogen zitten, maar eigenlijk is het heel logisch. De tentoonstelling in Escher in het Paleis moet namelijk zorgen dat ook slechtzienden en blinden van de kleding kunnen genieten.

Inclusiviteit

De tentoonstelling met aanraakbare mode van de Nederlands-Curaçaose ontwerper Michelangelo Winklaar is geïnspireerd door zijn slechtziende moeder. Het is voor het eerst dat kleding op een tentoonstelling in het museum mag worden aangeraakt dus de ontwerper ziet het als een experiment.

Niet alleen blinde en slechtziende bezoekers zullen van Winklaars collectie kunnen genieten, ook ziende bezoekers krijgen de kans om mode op een geheel nieuwe manier te ontdekken.

Modetentoonstelling

De modetentoonstelling Kijken met je handen gaat van start tijdens The Hague Fashionweek en vindt plaats van 14 oktober 2021 tot en met 9 januari 2022 in museum Escher in het Paleis in Den Haag.

‘Museum Ons’ Lieve Heer op Solder nu ook voor blinde en slechtziende bezoekers’

Met de speciale audiotour ‘Samen Zie Je Meer!’

De geur van een oud huis, gestommel op de trappen, krakende vloeren en het geluid van voetstappen in de marmeren gangen in Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. Het zijn allemaal elementen die worden benadrukt tijdens de belevingstour ‘Samen Zie Je Meer!’, speciaal ontwikkeld voor blinde en slechtziende bezoekers. Hoewel de vele smalle trappen en gangen in het museum normaliter een drempel zijn voor de minder valide bezoeker, spoort het museum de bezoeker aan om samen met een begeleider het museum te komen voelen, horen, ruiken en ervaren.

Samen met Hannes Wallrafen, het gezicht van de stichting Geluid in Zicht, ontstond het plan om te onderzoeken wat het monument allemaal te bieden heeft voor deze groep. Het uiteindelijke doel was om deze bezoekers op een zo zelfstandig mogelijke wijze door het monumentale grachtenpand te leiden. Zo ontstond een audiotour speciaal voor bezoekers met een visuele beperking.

De speciale tour voor bestaat uit een audiorondleiding met loopinstructies en adviezen, beschrijvende en verhalende audiofragmenten en een maquette. Deze maquette (schaal 1:15) van het monument is oorspronkelijk onderdeel van de bestaande publieksbegeleiding en bedoeld om alleen naar te kijken. Echter de bezoeker met een visuele beperking wordt juist uitgenodigd en aangemoedigd de maquette met de handen te verkennen.

“Juist door het vergelijken van de maquette en het historische huis ontstond er een beeld van het gebouw voor mijn ‘geestesoog’” aldus Hannes tijdens een van de vele try-outs.

De audiotour leidt begeleider en bezoeker in ongeveer 1,5 uur door het museum. Zij kunnen beiden op eigen wijze het bezoek beleven en deze ervaringen en indrukken met elkaar kunnen delen. Behalve de route wordt het verhaal van de bewoners en de geschiedenis van het huis verteld, en beschrijvingen van verschillende schilderijen. De toegevoegde geluiden versterken de beleving van het gebouw.

Naast deze audiotour voor individueel bezoek bieden we ook een speciale rondleiding voor kleine groepen bezoekers met een visuele beperking. Op aanvraag, meer informatie en reservering: boekingen@opsolder.nl of 020 310 88 88.

Over museum ‘Ons Lieve Heer op Solder

In het hart van de Amsterdamse binnenstad en verborgen in een 17de-eeuws grachtenhuis bevindt zich Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. Het museum bestaat uit twee gebouwen die zijn verbonden middels een ondergrondse doorgang. Op de zolder van het historische woonhuis is een compleet ingerichte huiskerk te vinden; het best bewaarde geheim van Amsterdam. Het museum organiseert wisselende exposities met als hoofdthema’s identiteit, inclusie en diversiteit. Meer informatie via www.opsolder.nl.

Betrokken partijen

Deze audiotour is tot stand gekomen in samen werking met Stichting Geluid in Zicht, Robert Bosch Geluid, GuideID en de klankbordgroep van ervaringsdeskundigen.