Op een zonnige vrijdagmiddag 11 maart kreeg onze audiomaquette zijn vaste plek toegewezen. Deze plek was voor even, nu wachten we op de feestelijke presentatie eind maart – begin april om blinden en slechtzienden met de huidige/tijdelijke Tweede Kamer bekend te maken.
Op de foto: Laura Ubachs, de modelbouwer, Robert Bosch verzorgde de audio en Hannes Wallrafen probeerde de touwtjes in handen te houden.
Hannes Wallrafen was een gepassioneerd professioneel fotograaf, tot hij op 52-jarige leeftijd te maken kreeg met de oogziekte Leber Opticus Atrofie (LOA). Het begon met wazig zicht, maar binnen drie maanden was hij zo goed als zijn volledige zicht kwijt.
“Achttien jaar geleden begon ik wat wazig te zien met een oog. Na bezoeken aan verschillende medisch specialisten werd mijn bloed onderzocht in een laboratorium. De uitslag liet drie maanden op zich wachten. Maar gedurende die periode was mijn zicht al zo goed als weg, wat uitzonderlijk snel was. Nu heb ik nog één à twee procent zicht over en is mijn wereld er eentje van licht en donker: ik ben dus niet compleet blind’’, vertelt Wallrafen.
LOA is een zeldzame oogziekte en wordt veroorzaakt door een mutatie in het DNA, waardoor de eiwithuishouding in je oog wordt verstoord. De verbinding tussen de ogen en de hersenen in de oogzenuwen wordt daardoor verbroken, met gezichtsverlies en in sommige gevallen blindheid als gevolg.
“Dat heeft op mij als fotograaf natuurlijk enorme impact gehad, want daar moest ik uiteraard mee stoppen. Als ik op jongere leeftijd had geweten dat ik deze aandoening had, had ik misschien ook voor een ander beroep gekozen. Ik kan dan ook niet zeggen dat ik er echt vrede mee heb, of het heb kunnen accepteren: er is immers echt iets geamputeerd. Maar wat ik wel heb geleerd is hoe ik ermee kan leven.”
“Ik had bijvoorbeeld nog een fotografieproject op Curaçao toen ik al het grootste deel van mijn zicht kwijt was. Ik ben het direct op een andere manier gaan aanpakken: ik heb er een audioproject van gemaakt om op die manier het eiland vast te leggen. Ik ben echt tot de conclusie gekomen dat bezig blijven een noodzaak is. Zolang je de wereld om je heen blijft ontdekken houd je grip op de wereld en blijf je betrokken.”
Het gaat er uiteindelijk om hoe je tot de kwaliteit van leven komt, en dat kun je ook vanuit je andere zintuigen doen
Er veranderde natuurlijk ook een hoop voor de familie- en vriendenkring van Wallrafen. “Ik had uiteraard mantelzorgers en ondersteuning nodig. Ik werd afhankelijk van hulp, en van het openbaar of aangepast vervoer, terwijl ik eerst altijd de fiets of auto pakte. Gelukkig lukt een tram pakken nu prima onafhankelijk, met behulp van een taststok. Een cursus blind typen is mij ook goed van pas gekomen. Met behulp van spraakaanpassing in computers en telefoons kan ik nu prima mails schrijven en beantwoorden.”
Wallrafen is door LOA natuurlijk zijn andere zintuigen meer gaan gebruiken. “Door blindheid krijgen andere zintuigen meer ruimte, waardoor ik een hogere concentratie heb op het auditieve, het tactiele en reuk. Dat is erg verrijkend en in combinatie met mijn taststok is het dan ook goed te doen om over straat te gaan. Stadsgeluiden, zingende merels of een bel van een tram zijn geluiden waar ik dan ontzettend van kan genieten. Ik loop ook regelmatig door de dierentuin, puur voor de geluiden: iets waar ik echt gelukkig van word. Net als van mijn project Geluid in Zicht.”
“Het begon allemaal met een bezoekje aan het Muziekgebouw in Amsterdam, waar ik afhankelijk werd van de subjectieve beschrijvingen van het gebouw van anderen. Toen dacht ik: hoe fijn zou het zijn als ik dit gebouw zélf weer zou kunnen ervaren, in dit geval door middel van mijn handen en geluid? Zo kwam ik tot het idee van audiomaquettes. Hiermee maken we ruimtes tactiel en auditief beleefbaar voor slechtzienden en blinden.”
Zo’n geluidsmaquette heeft Wallrafen met zijn team onder andere gemaakt voor verschillende concertzalen en musea en we zijn nu bezig er eentje te maken voor de Tweede Kamer. “Dat werkt als volgt: door de maquette met de handen te verkennen voelt iemand de materialen, texturen en indeling van een gebouw. Ook hoor je bij het naderen van de maquette een stem die je door de ruimte begeleidt. Daarnaast hebben we een audiotool ontwikkeld die mensen rondleidt door een gebouw.”
“Hiermee hoop ik dus slechtzienden en blinden, wellicht met LOA, het leven wat toegankelijker en leuker te maken. Aan mensen die lijden aan LOA en blind zullen worden, zou ik ook graag het advies mee willen geven te verkennen wat je mogelijkheden zijn met je andere zintuigen. Blijf niet hangen in wat je kwijtraakt. Het gaat er uiteindelijk om hoe je tot de kwaliteit van leven komt, en dat kun je ook vanuit je andere zintuigen doen.”
Voor zijn biografie ‘De blinde fotograaf’, ga naar www.atlascontact.nl.
Het wordt tijd om gezamenlijk deze bizarre pandemie af te sluiten. Carré heeft hiervoor het initiatief genomen om de bijzondere internationale voorstelling Blindness in een hernieuwde versie te produceren, mét Juliet Stevenson live on stage dinsdag 8 t/m zaterdag 12 maart 2022.
Zeer aan te bevelen om een ijzingwekkend verhaal in 3D audio te ervaren. Vorig jaar luisterde Hannes Wallrafen van Geluid in Zicht met een koptelefoon op naar de stem van Juliet Stevenson. Dit jaar is Juliet Stevenson in levende lijve aanwezig en zal ze fluisterend, zuchtend, schreeuwend ons het verhaal van De Stad der Blinden vertellen gebaseerd op het gelijknamige boek van de Nobelprijswinnaar José Saramago. Een combinatie van een hi-tech audiovisuele ervaring met een meeslepende monoloog van een van de beste Britse actrices, gespeeld in de piste en op het toneel van Carré.
Wij van Geluid in Zicht zijn druk met de bouw van de Tweede Kamer. Het einde is in zicht. Vanaf de tweede week van maart kan de blinde, slechtziende maar ook de ziende bezoeker met zijn handen en zijn oren de tijdelijke Tweede Kamer (B67) verkennen. Onze verwachting is dat eind maart, begin april ons model feestelijk gepresenteerd zal worden.
Luister mee wat Vera Bergkamp, de voorzitter van de Tweede Kamer, over toegankelijkheid vertelt.
Boijmans Van Beuningen gaat voor anker in het Maritiem Museum. In de tentoonstelling Maritieme Meesterwerken komen twee unieke kunstcollecties samen. Met werken van beroemde zee schilders als Willem van de Velde de Oude in de Gouden Eeuw tot 19e-eeuwse meesters als Claude Monet en hedendaags werk van Dolf Henkes. Tijdens dit programma ontdek je de vele verhalen achter 600 jaar maritieme schilderkunst.
De rondleiding Boijmans Ongezien is voor mensen met een visuele beperking en wordt gegeven door getrainde gidsen. Zij laten de kunst ook met de andere zintuigen beleven zodat er een compleet beeld gevormd kan worden van het werk.
In deze korte introductie video kun je alvast een indruk krijgen van wat je kan verwachten https://vimeo.com/678046587
De data
25 februari 2022 – 9.30 – 11.00 uur – Thema ‘Leven aan wal en op zee’
25 maart 2022 – 9.30 – 11.00 uur – Thema ‘Verschillende schepen’
22 april 2022 – 9.30 – 11.00 uur – Thema ‘Leven aan wal en op zee’
27 mei 2022 – 9.30 – 11.00 uur – Thema ‘Verschillende schepen’
24 juni 2022 – 9.30 – 11.00 uur – Thema ‘Leven aan wal en op zee’
Kosten € 7.50 per persoon
Maximaal aantal deelnemers 8 (inclusief begeleiders)
Tickets kunnen online gereserveerd worden op https://www.boijmans.nl/activiteiten-transit
Locatie
Deze rondleiding is in het Maritiem Museum, Leuvehaven 1, 3011 EA Rotterdam
Revolusi! Indonesië onafhankelijk biedt een internationaal perspectief op de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië in de jaren 1945-1949 aan de hand van de verhalen van ooggetuigen. Meer dan 200 objecten – van herinneringen in privébezit tot niet eerder in Nederland getoonde schilderijen uit Indonesische kunstcollecties – geven inzicht in deze belangrijke geschiedenis, voor Indonesië, Nederland en de wereld.
De Indonesische onafhankelijkheidsstrijd beleven door de ogen van de mensen die het zelf hebben meegemaakt? Geniet van de rondleiding, audiotour en podcast van de tentoonstelling Revolutie in het Rijksmuseum. Rondleidingen voor blinden en slechtzienden vinden plaats op 4 maart, 1 april, 6 mei en 3 juni van 14.30 tot 16.00 uur. Aanmelden is mogelijk door een e-mail te sturen naar C.Denekamp@rijksmuseum.nl.
Naar het theater met je ogen dicht
Muziektheatergezelschappen Het Houten Huis en de Eef van Breen Group maken samen met dichteres Kira Wuck de voorstelling Tekenfilm Zonder Beeld. In deze voorstelling maken de gezelschappen vooral gebruik van muziek, geluid en tekst. Het beeld wordt voor een groot deel aan het verbeeldingsvermogen van de bezoeker overgelaten.
Wat als ik er straks niet meer ben. Helemaal dood bedoel ik.
Ben ik dan niks? Of val ik in zoveel stukjes uiteen dat ik juist alles ben? Word ik misschien iets anders… een grote boom in onze tuin, een vlieg, of de poep waar hij op zit? Of zweef ik door het heelal, als licht?
En als jij dan je ogen dicht doet en je denkt aan mij, zit ik dan ook een beetje in jou?
Een film die zich achter je ogen afspeelt. Stap in het schemerdonker waar woorden en en klanken overal om je heen klinken. Waar instrumenten het licht vangen en stemmen je meenemen op een buitengewone reis…
Tekenfilm Zonder Beeld gaat op 22 februari in het Grand Theatre in Groningen in première en is daarna t/m mei 2022 te zien in verschillende theaters in heel Nederland.
Collectief geheugen
Muzikant en regisseur Eef van Breen, vertaalt samen met dichteres Kira Wuck, vier muzikanten en een actrice zijn verhaal naar muziek, tekst en live uitgevoerde omgevingsgeluiden. Het publiek doet zelf de rest. Van Breen: “Door gebruik te maken van het collectief geheugen, een verzameling herinneringen die groepen mensen gemeenschappelijk hebben, proberen we de bezoekers mee te nemen op een muzikale reis in het eigen hoofd. Hoe de voorstelling er precies uitziet, kan dus per persoon verschillen.”
Oneindigheid
Dat de voorstelling geluid als hoofdingrediënt heeft, betekent niet dat er niets te zien is op het toneel. Onderdeel van het decor is een grote draaischijf waarop de muzikanten allerlei instrumenten en niet-instrumenten bespelen. In een ronddraaiende beweging trekken ze keer op keer voorbij. Met licht- en geluidseffecten vertellen zij een verhaal over oneindigheid.
Toegankelijkheid
Deze voorstelling is geschikt voor blinden en slechtzienden. Alle theaters waar zij spelen zijn toegankelijk voor iedereen. Wel willen zij graag weten of iemand met een begeleider, een (blinden)geleidehond of in een rolstoel komt, zodat zij kunnen zorgen dat bijvoorbeeld de tribune daarop is ingericht. Is dit voor jou relevant, neem dan van tevoren contact op met het theater waar je de voorstelling wilt gaan zien.
Rondneuzen
Ben je blind of slechtziend? Dan geven ze je graag, voorafgaand aan de voorstelling, een rondleiding in het decor om alvast de instrumenten te horen en de spelers te ontmoeten. Dit doen ze alleen als er belangstelling voor is. Geef je wensen vooral door!
Kunnen we je helpen met iets waar we niet aan hebben gedacht? Laat het ons weten door een mail te sturen naar Benthe van Aalst: benthe@hethoutenhuis.org
Te horen (en te zien) van februari t/m mei 2022. Leeftijd 6+.
Première: 22 februari 2022, 14.30 uur, Grand Theatre Groningen
www.hethoutenhuis.org | eefvanbreengroup.com
De Stichting Geluid in Zicht bouwt ook in 2022 aan de toekomst van de Tweede Kamer. We hopen u in maart welkom te heten bij de nieuwe audiomaquette. We wensen u allen prettige feestdagen en een goede jaarwisseling!
Foto: Esther Seifert
Museum Het Schip in Amsterdam wint € 30.000,- om tentoonstellingen, workshops en rondleidingen multizintuiglijk aan te bieden aan mensen met een visuele beperking. Dit plan kreeg de meeste stemmen van het Nederlandse publiek en ontvangt daarom de eerste prijs van de RAAK Stimuleringsprijs 2021.
“Sociale gelijkheid stond hoog in het vaandel bij de architecten van de Amsterdamse School. Bouwen aan vooruitgang was het uitgangspunt. Tot op de dag van vandaag streeft Museum Het Schip daarom naar toegankelijkheid voor alle doelgroepen in het museum.” – Josée Roel, directeur Museum Het Schip.
Rijksmuseum Muiderslot wint de tweede prijs (€ 20.000,-) voor het ontwikkelen van instaprondleidingen voor (individuele) bezoekers met een visuele beperking én een tactiele maquette en een audiotour met uitgebreide beeldbeschrijvingen. De derde prijs (€ 10.000,-) ten slotte gaat naar het Natuurhistorisch Museum Rotterdam voor een audiotour waarmee bezoekers met een visuele beperking op eigen gelegenheid het museum kunnen bezoeken en dezelfde informatie kunnen opdoen als mensen zonder beperking.
Over de RAAK Stimuleringsprijs
De RAAK Stimuleringsprijs maakt projecten mogelijk die zorgen voor een inclusieve museumervaring voor mensen met een visuele beperking. Uit alle inzendingen heeft de jury onder voorzitterschap van cabaretier en columnist Vincent Bijlo 3 finalisten gekozen. Tot 30 november kon iedereen in Nederland zijn stem uitbrengen via www.raakstimuleringsprijs.nl.
“Laat je inspireren door de prachtige plannen van deze prijswinnaars. Iedereen met een visuele beperking is welkom in musea, dat is waar we naar blijven streven met elkaar. Op deze feestelijke dag zijn we weer een stap verder gekomen bij dat doel!” – Luuk-Jan Boon, directeur Oogvereniging.
De prijsuitreiking was online live te volgen op woensdagmiddag 8 december. Er was een inhoudelijk programma met sprekers van onder andere Museum Martena (winnaar 2020), Visio, Bartiméus en Mikxs. Het online event is binnenkort terug te kijken via het Youtubekanaal van de Oogvereniging.
Over de Oogvereniging
De Oogvereniging is de belangenorganisatie voor alle mensen met een oogaandoening in Nederland. Een toegankelijke samenleving waarin iedereen kan meedoen is waar de vereniging zich voor inzet. www.oogvereniging.nl
Het Van Abbemuseum in Eindhoven heeft zijn vaste collectie een grondige update gegeven. Zien, voelen en ruiken staan centraal in de collectiepresentatie ‘Dwarsverbanden’.
Fris en rokerig. Zo omschrijft het geurkaartje zichzelf. Het hoort bij het schilderij ‘Le bain des Vagabonds’ uit 1936 van de Belgische schilder Jean Brusselmans. Fris omdat zes mannen klaar staan om in het water te duiken. Rokerig omdat op de achtergrond een fabriek rook uitbraakt. Die twee elementen werden door de geurmakers gebruikt om de inhoud van het schilderij in één nieuwe geur te vatten en op een kaartje aan te brengen. Je mag het mee naar huis nemen.
Charles Esche, de directeur van het Van Abbemuseum moet even glimlachen als we zeggen dat we het een beetje raar vinden om een kunstwerk in een specifieke geur te gieten. Zeker omdat voor onze neus de geur eerder onbestemd is dan fris en rokerig.
‘Je moet het wat metaforisch bekijken. Onze nieuwe collectiepresentatie is erop gericht alle zintuigen te prikkelen, ook de neus. We willen tonen dat je niet alleen naar kunst moet kijken, maar dat je je hele lichaam moet gebruiken.’
‘We waren al een tijd aan het nadenken over hoe je kunst dichter bij de mensen kan brengen. Door gesprekken, ook met buitenlandse musea, is de multizintuigelijke opstelling naar voren gekomen. Kijken, voelen, ruiken, luisteren. Daarnaast hebben we museumtours ontwikkeld die je vindt op de Smartify- app, gespecialiseerd in kunst.’
De nieuwe opstelling langs verschillende zalen en etages volgt grosso modo een chronologisch parcours. Het centrale thema is misschien wel de universaliteit van de moderne en hedendaagse kunst. ‘We moeten af van het centralisme van de westerse kunst. De blanke kunstenaar is niet langer de norm. Dat geldt ook in de benaming van kunstvormen. Als een westerling in de 15de eeuw een schilderij maakte, noemen we dat vandaag kunst. Als een Afrikaan in de 15de eeuw een beeld maakte, is dat etnografische kunst. In die benoeming zit eigenlijk al een waardeoordeel. Waarom doen we dat?’
Iedere zaal is anders. Dat maakt de tocht door de expo avontuurlijk. In de zaal met Brusselmans en andere moderne schilders staan de kunstwerken veel lager opgesteld dan je gewend bent. Bewust, zo blijkt. Het is gedaan ten voordele van rolstoelgebruikers. Enkele kunstwerken kregen een kopie in 3D. Je kan ze met je handen voelen. Dat is bedoeld voor slechtziende bezoekers. Maar eigenlijk zijn ze voor iedereen bestemd. Het voelen van een kunstwerk geeft de beleving een nieuwe dimensie.
Helemaal aan het eind vatten twee beeldjes naast elkaar de filosofie van het wereldmuseum perfect samen. Het ene is ‘Demeter’ van de Rus Ossip Zadkine. Het andere is ‘Voorouderbeeld’ van Rodan Omomá uit Papoea. Verschillend, maar uiteindelijk toch beide topkunst. En neem dan de lift naar beneden. Je wordt begeleid door een auditief kunstwerk. Zo goed dat je het opnieuw wil horen. Terug naar boven dus.
‘Dwarsverbanden’ loopt tot 2024 in het Van Abbemuseum in Eindhoven. www.vanabbe.nl
Een rondleiding langs de kunstwerken van het museum voor blinden en slechtzienden. Raak werken uit de collectie aan en laat ze tot leven komen door onder meer muziek, literatuur en geur.