Het Van Abbemuseum in Eindhoven heeft zijn vaste collectie een grondige update gegeven. Zien, voelen en ruiken staan centraal in de collectiepresentatie ‘Dwarsverbanden’.
Fris en rokerig. Zo omschrijft het geurkaartje zichzelf. Het hoort bij het schilderij ‘Le bain des Vagabonds’ uit 1936 van de Belgische schilder Jean Brusselmans. Fris omdat zes mannen klaar staan om in het water te duiken. Rokerig omdat op de achtergrond een fabriek rook uitbraakt. Die twee elementen werden door de geurmakers gebruikt om de inhoud van het schilderij in één nieuwe geur te vatten en op een kaartje aan te brengen. Je mag het mee naar huis nemen.
Charles Esche, de directeur van het Van Abbemuseum moet even glimlachen als we zeggen dat we het een beetje raar vinden om een kunstwerk in een specifieke geur te gieten. Zeker omdat voor onze neus de geur eerder onbestemd is dan fris en rokerig.
‘Je moet het wat metaforisch bekijken. Onze nieuwe collectiepresentatie is erop gericht alle zintuigen te prikkelen, ook de neus. We willen tonen dat je niet alleen naar kunst moet kijken, maar dat je je hele lichaam moet gebruiken.’
‘We waren al een tijd aan het nadenken over hoe je kunst dichter bij de mensen kan brengen. Door gesprekken, ook met buitenlandse musea, is de multizintuigelijke opstelling naar voren gekomen. Kijken, voelen, ruiken, luisteren. Daarnaast hebben we museumtours ontwikkeld die je vindt op de Smartify- app, gespecialiseerd in kunst.’
De nieuwe opstelling langs verschillende zalen en etages volgt grosso modo een chronologisch parcours. Het centrale thema is misschien wel de universaliteit van de moderne en hedendaagse kunst. ‘We moeten af van het centralisme van de westerse kunst. De blanke kunstenaar is niet langer de norm. Dat geldt ook in de benaming van kunstvormen. Als een westerling in de 15de eeuw een schilderij maakte, noemen we dat vandaag kunst. Als een Afrikaan in de 15de eeuw een beeld maakte, is dat etnografische kunst. In die benoeming zit eigenlijk al een waardeoordeel. Waarom doen we dat?’
Iedere zaal is anders. Dat maakt de tocht door de expo avontuurlijk. In de zaal met Brusselmans en andere moderne schilders staan de kunstwerken veel lager opgesteld dan je gewend bent. Bewust, zo blijkt. Het is gedaan ten voordele van rolstoelgebruikers. Enkele kunstwerken kregen een kopie in 3D. Je kan ze met je handen voelen. Dat is bedoeld voor slechtziende bezoekers. Maar eigenlijk zijn ze voor iedereen bestemd. Het voelen van een kunstwerk geeft de beleving een nieuwe dimensie.
Helemaal aan het eind vatten twee beeldjes naast elkaar de filosofie van het wereldmuseum perfect samen. Het ene is ‘Demeter’ van de Rus Ossip Zadkine. Het andere is ‘Voorouderbeeld’ van Rodan Omomá uit Papoea. Verschillend, maar uiteindelijk toch beide topkunst. En neem dan de lift naar beneden. Je wordt begeleid door een auditief kunstwerk. Zo goed dat je het opnieuw wil horen. Terug naar boven dus.
‘Dwarsverbanden’ loopt tot 2024 in het Van Abbemuseum in Eindhoven. www.vanabbe.nl
MULTI-ZINTUIGLIJKE RONDLEIDING
Voor blinden, slechtzienden en andere geïnteresseerden
Een rondleiding langs de kunstwerken van het museum voor blinden en slechtzienden. Raak werken uit de collectie aan en laat ze tot leven komen door onder meer muziek, literatuur en geur.